Wat is vertrouwen?
Vertrouwen tussen mensen is het geloof in de goede bedoelingen van de persoon of personen waar je mee te maken hebt. Onder goede bedoelingen wordt verstaan dat je ervan op aan kunt dat de andere persoon aandacht heeft en zorgt voor jouw belangen en jouw veiligheid. Die goede bedoelingen meten we vaak af aan ons geloof in de oprechtheid, eerlijkheid, voorspelbaarheid en kundigheid van de andere persoon. Oprecht wil zeggen: Als ik mijn collega vraag, ga ik er van uit dat het antwoord waar is. Eerlijkheid betekent: mijn collega zal niet iets zeggen of doen wat in mijn nadeel is. Voorspelbaar: als ik iets met mijn collega afspreek, reken ik erop dat hij het doet. Kundigheid: Als ik iets aan mijn collega overlaat, dan is hij of zij in staat om dat te doen.
Vertrouwen is de basis voor goed samenwerken. Mensen die samenwerken stellen doelen, maken afspraken, hebben meningsverschillen en bespreken resultaten. Om dat te kunnen doen is onderling vertrouwen de noodzakelijke basis. Daarom is vertrouwen van groot belang in teams en in organisaties.
Hoe ontstaat vertrouwen
Om te kunnen werken aan vertrouwen, is het goed om te overzien hoe vertrouwen beïnvloed wordt. Die invloeden zijn:
Vertrouwen is een persoonlijke eigenschap
Mensen verschillen in de mate waarin zij geloven in de goede bedoelingen van anderen. Dat verschil tussen mensen heeft veel te maken met de persoonlijke ontwikkeling die zij hebben meegemaakt. Vaak gaat het om ontwikkeling in de vroegste jeugd.
Vertrouwen vraagt om onderlinge afhankelijkheid
Dat wil zeggen dat vertrouwen vooral van belang is, als je de ander nodig hebt. Daarin speelt het een rol dat je niet alles in je omgeving onder controle kunt hebben. Juist voor hetgeen waar je geen invloed op hebt, vertrouw je op een ander of op anderen.
Vertrouwen is bij elkaar horen
In wetenschappelijke taal gaat het om “gedeelde sociale identiteit”. Mensen kunnen het gevoel hebben dat zij bij dezelfde groep horen. En wanneer mensen tot dezelfde groep behoren, hebben zij meer vertrouwen in elkaars gedrag. Bij een groep horen zal voortkomen uit het organiseren en benoemen (“wij zijn een team”) en is vaak ook het resultaat van veel met elkaar gemeen hebben: hetzelfde werk, een zelfde overtuiging, een zelfde uiterlijk kenmerk hebben.
Vertrouwen is elkaar kennen
Het Nederlandse gezegde is onbekend maakt onbemind. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dit te kloppen. Dat wil zeggen: Juist als we geloven dat de ander niet bij ozne groep (ons team) hoort is elkaar leren kennen een belangrijke voorwaarde voor vertrouwen.
Vertrouwen is ervaring
Ervaringen in het verleden spelen een belangrijke rol. Onze ervaringen met een andere persoon bepalen in hoeverre we in die ander geloven. Of die ander, eerlijk, oprecht, voorspelbaar of kundig is. Als je eenmaal hebt meegemaakt dat je iets aan je collega kunt overlaten en dat het dan goed wordt uitgevoerd, heeft dat invloed op je vertrouwen. Het Nederlandse gezegde is “Vertrouwen komt te voet en gaat te paard”. Daarmee wordt bedoeld dat vertrouwen gemakkelijker geschaad wordt door een negatieve ervaring en dat dat vervolgens moeilijk te herstellen is.