Wat is Culturele Intelligentie?
Culturele Intelligentie, dat is het geheel aan alle capaciteiten dat je hebt om goed om te gaan met een interculturele taak of omgeving. Een omgeving, situaties of taak is intercultureel als je daarbij te maken krijgt met mensen met een andere culturele achtergrond. Goed ermee omgaan betekent dat je doelgericht je eigen gedrag kunt aanpassen of veranderen ofwel dat je de omgeving verandert, of zelf uitkiest, zodat je er effectief in functioneert.*
Culturele intelligentie heeft drie onderdelen:
a) Culturele kennis
Dat is het geheel van alle kennis die je hebt over de andere cultuur en wat er werkt in die cultuur. Dat is kennis hebben van de cultuur van de mensen waarmee je omgaat en kennis hebben hoe die cultuur verschilt van je eigen cultuur. Die kennis zorgt dat je je bewust bent van de waarden, normen en omgangsvormen in de andere cultuur. Daarbij weet je wat er typisch is voor je eigen cultuur.
Voorbeeld: je bent op vakantie in Marokko. Dan weet je vast dat het in de lokale culuur niet gewenst is als je in een hemd en korte broek loopt.
b) Multiculturele Vaardigheden
Vaardigheden zijn je mogelijkheden om andere gedrag te kiezen en te laten zien. Daarbij gaat het om je vaardigheden in het waarnemen en je praktische vaardigheden. Waarnemen: Je moet kunnen zien en kunnen onderscheiden dat mensen zich anders gedragen dan jij. Praktisch: je moet zelf je eigen gedrag kunnen aanpassen en zorgen dat dit past bij het verschil tussen jezelf en de ander.
Voorbeeld: Je hebt een collega waarvan je weet dat hij recent met zijn hele familie uit Vietnam is gekomen. Je weet dat je iets wilt bespreken over de kwaliteit van het werk (feedback). Je hebt geleerd dat er meerdere manieren zijn om dat aan te pakken.
c) Nadenken over je eigen multicultureel gedrag
Een belangrijk deel van culturele intelligentie is het nadenken** over jezelf en de anderen. Daarbij denk je na over de manieren waarop jezelf kijkt, denkt, voelt en nadenkt over de manier waarop je bijleert. Vaak volg je daarbij drie stappen. Stap 1: Je onderkent en weet dat er verschillen zijn. Stap 2: Je weet dat je er zelf iets mee kunt doen . En stap 3: Je onderzoekt hoe je invloed krijgt op jezelf en op je eigen optreden.
Voorbeeld: Je werkt in een team waarin mensen uit verschillende culturen samenwerken. Vergaderen in dit team loopt moeizaam. Je kijkt eens goed hoe mensen met elkaar praten in het werkoverleg. En je kijkt naar je eigen optreden. Je vraagt je af wat je valkuilen zijn in het overleg.
Synoniemen voor Culturele Intelligentie
C.Q.
Mensen gebruiken nog wel eens de afkorting CQ als ze het over Culturele Intelligentie hebben. De afkorting CQ staat voor Culturele Intelligentie Quotient. Daarmee wordt bedoeld het getal of de score die je behaalt in een Culturele Intelligentie Test. Naast CQ is er ook IQ (intelligentie), SQ (Sociale Intelligentie) en EQ (Emotionele Intelligentie).
Interculturele Effectiviteit
Hiermee wordt bedoeld hoe “effectief” je bent als je met mensen uit andere culturen omgaat. Er zijn een aantal aanbieders van trainingen in interculturele effectiviteit. (Ook wel IET genoemd.) De meest bekende auteurs op dat gebied zijn Dr. Jan Pieter van Oudenhoven en Dr. Jacomijn Hofstra
Culturele competentie
Er is altijd een verschil tussen de intelligentie van een persoon en de resultaten die de persoon bereikt. Bij een cultureel competente persoon denk je aan iemand die in veel multiculturele situaties succesvol is.
*) Een uitgebreide beschrijving vind je bijvoorbeeld in dit artikel: Thomas, D. C., Elron, E., Stahl, G., Ekelund, B. Z., Ravlin, E. C., Cerdin, J. L., Lazarova, M. B. (2008). Cultural intelligence: Domain and assessment. International Journal of Cross Cultural Management, 8(2), 123–143.
**) We hebben het hier over “metacognitie”. Zie ook: Sternberg, R. J. (1997). The concept of intelligence and its role in lifelong learning and success. American Psychologist, 52(10), 1030–1037.